Doel van het project
Het doel van het project is te onderzoeken of en op welke wijze recent ontwikkelde technieken en concepten in de huidige bodemsaneringspraktijk gebaseerd op natuurlijke processen (internationaal nature based remediation genoemd) toepasbaar kunnen worden gemaakt op verontreinigde locaties waar een conventionele sanering plaatsvindt, die nog steeds niet bevredigend is afgerond. Daarbij worden de kansrijke mogelijkheden om natuurlijk saneren te combineren met andere maatschappelijke opgaven benut, met name op het gebied van klimaat. Dat betreft met name klimaatadaptatie in de vorm van stedelijke groenvoorzieningen waarin optimale condities worden gecreëerd voor afbraak en vastlegging van verontreinigingen die tegelijk een functie vervullen voor waterretentie, recreatie, biodiversiteit, temperatuurregulering en daaruit voortvloeiend verbetering van woonomgeving en volksgezondheid. Maar ook wordt gekeken naar klimaatmitigatie door de mogelijke synergie met het toepassen van bodemenergiewinning en aquathermie. In samenwerking met Saxion Hogescholen, die hiervoor een RAAK-subsidie hebben aangevraagd, wordt onderzocht wat de mogelijkheden voor duurzame herontwikkeling van deze thans veelal slecht benutte locaties zijn. Dit alles moet resulteren in een breed toepasbare blauwdruk voor verantwoorde en duurzame afbouw van nazorg op bodemsaneringslocaties.
Innovativiteit
Publieke en private partijen werken al vanaf 2017 samen aan de afbouw van IBC-locaties. Zij concluderen echter dat ondanks hun inspanningen de afbouw slechts beperkt tot stand komt. Het is duidelijk dat hiervoor eerst nog een slag moet worden gemaakt. De daarvoor benodigde gereedschappen zijn in principe beschikbaar maar nog niet voor dit doel toegepast.
Afzonderlijke duurzame bodemsaneringstechnologieën zijn veelal gevalideerd in het lab en ook deels in het veld bij nieuwe saneringen. Ze zijn echter nog nauwelijks toegepast op oude saneringslocaties en met de kansrijke combinatie met het klimaatbestendiger maken van steden is vrijwel geen ervaring. Dit projectvoorstel sluit wel aan bij TKI Watertechnologieproject ‘Fytoremediatie als basis voor zuiverend groen in de stad’ (2020DEL003).
Integratie tot nieuwe concepten om zowel de bodem effectiever te saneren als het stedelijk leefmilieu te verbeteren is nog helemaal nieuw. Dergelijke concepten kunnen het beste vooral door middel van daadwerkelijke uitvoering in het veld worden getest, al is het dan op kleine schaal. Dat is wat dit project nu beoogt.
Partners
- Afvalzorg Deponie B.V.
- Gemeente Amsterdam
- Orvion B.V.
- Provincie Zuid Holland
- Stichting Bodembeheer Nederland
- Stichting Deltares (Delft)
- T&K
- TKI Deltatechnologie
Verwachtte resultaten
1 Nazorgafbouwontwerpen voor elke casus 2022 - 2023
2 Gerealiseerde proefopstellingen 2023
3 Rapport tussentijdse monitoringsresultaten 2024
4 Rapport bevindingen per locatie 2025
5 Breed toepasbare handleiding duurzame, waterrobuuste en klimaatbestendige nazorgafbouw 2025
Proeflocaties
Locatie | Verontreinigende activiteit | Aanwezige verontreinigingen | Te ontwikkelen en te testen technologie | Relatie met klimaatadaptatie of -mitigatie (missie C3) * |
Kortenhoef | Storten van huishoudelijk en industrieel afval | O.a. barium en benzeen | Zuiverend natuurgebied | Waterretentie, tegengaan biodiversiteitsverlies, koolstofopslag |
Leidschendam | Gasfabricage | Minerale olie, BTEX, naftaleen, PAK en cyaniden | Zuiverende stedelijke groenvoorziening | Waterretentie, toevluchtvoorziening biodiversiteit, warmtetempering |
Diemerzeedijk, Amsterdam | Storten van zuurteer in huishoudelijk afval | Met name PAK en chloorbenzenen | Stimuleren afbraak, nader te bepalen | Onderdeel van stedelijk groen recreatiegebied |
Kostverlorenvaart en omgeving, Amsterdam | Teerfabriek | Teercomponenten | (Gestimuleerde) natuurlijke afbraak | Faciliteren regenwaterinfiltratie |
Arnhem | Metaalproductie | (Zware) metalen, m.n. arseen, vanadium en wolfraam | Aantonen vastlegging metalen, zo nodig stimuleren daarvan | Wegnemen barrière voor toepassing bodemenergie |
Ede en Eibergen | Brandstoflevering | Vluchtige aromaten | Elektronenacceptor-dosering | Efficiënt te combineren met bodemenergiewinning |
Overijssel (3 locaties) | Textielwassen en ontvetting | Gechloreerde koolwaterstoffen | Zuiverende bomen en helofytenfilter met elektronendonor | Waterretentie, stedelijke vergroening, toevluchtvoorziening biodiversiteit en warmtetempering |
*Genoemd zijn de mogelijkheden voor synergie tussen bodemkwaliteitsverbetering- en klimaatopgaven die zullen worden opgenomen in de op te stellen handleiding. Daarenboven dragen alle proeven tevens bij aan klimaatmitigatie doordat steeds wordt getest hoe duurzame technologie het gebruik van conventionele saneringstechnieken die gestoeld zijn op het gebruik van fossiele energie (voor pompen, zuivering en transport) kan vervangen; hetgeen een aanzienlijke vergroening van de bodemsaneringsbranche met zich mee kan brengen.
Stand van zaken oktober 2024
Kortenhoef: waterbodemonderzoek uitgevoerd, op basis daarvan is locatie voor groene zuivering geselecteerd, eerste globale ontwerp daarvoor is gereed.
Leidschendam: afbraakproeven in batches stemmen hoopvol, schaalmodel voor meer realistische testen wordt nu opgezet.
Diemerzeedijk, Amsterdam: geohydrologische analyse is in uitvoering om te grote watertoevoer te reduceren.
Kostverlorenvaart e.o., Amersterdam: onderzoek op locatie toont aan dat biologische afbraak verspreiding kan remmen en blootstellingsrisico's kan reduceren; verder onderzoek moet uitwijzen of dat voldoende is.
Arnhem: op basis van uitgebreid onderzoek binnen de iaanwezig isolerende voorziening wordt een emissietoets uitgevoerd.
Ede en Eibergen: is uitgebreid met andere locaties, onderzocht wordt of door chemische oxidatie ook biologische afbraak met sulfaat wordt gestimuleerd, hiervoor vindt in een reactor kweek van microbiële cultuur plaats.
Overijssel: helofytenfilters en boomputten zijn geïnstalleerd en met procesmonitoring worden de afbraakprocessen gevolgd (in een apart TKI-Watertechnologieproject).
