Wat is het idee?

Het neerleggen van verankerde boomstronken langs de oever om lokale ondieptes tegen te gaan.

Wat doet het?

Met behulp van de boomstammen wordt de turbulentiegraad van de stroming verhoogd, hierdoor wervelt bodemmateriaal op en erodeert de bodem. Achter een boomstam ontstaat een zog (turbulentie achter een voorwerp), waarvan de breedte ongeveer de helft is van de boomstronk die zich onder water bevindt. Om de turbulentiegraad redelijk op peil te houden wordt op 3 maal de zogbreedte een nieuwe boomstronk neergelegd. Verwacht wordt dat het opgewervelde bodemmateriaal in de volgende 200m tot 300m wordt afgezet. De bodemdaling op de lange termijn is ongeveer 5% van de huidige waterdiepte

Wat levert het op?

Momenteel worden lokale ondieptes weggebaggerd, dit kan soms een aantal keer per jaar op dezelfde plek nodig zijn. Door ondieptes te verminderen met boomstronken ondervind scheepvaart minder hinder, doordat er minder gebaggerd hoeft te worden. Hierdoor wordt ook CO2 gereduceerd. Verder is het waarschijnlijk goedkoper (kosten ongeveer 400 eur per m3 volume hout) dan regelmatig baggeren. De literatuur toont verder aan dat het de ecologie en hydro-morfologie van een rivier kan verbeteren. In Nederland is dit momenteel een interessante maatregel, doordat ruimte voor de rivier projecten de sedimentverdeling in een rivier verandert waardoor mogelijk een extra inspanning nodig voor het instandhouden van de vaargeulbreedte en –diepte.

Toepassing

Het idee is meer dan 20 keer toegepast in centraal Europa en een aantal keer in de Verenigde Staten.

Doelen in deze projecten lopen uiteen, variërend van verbeteren vegetatie en ecosysteem restoratie tot verbeteren van de geologie en reguleren van de afvoer.

Het grootste risico is dat niet het verwachte effect wordt bereikt. Het effect is afhankelijk van de grootte van de boomstam, het materiaal en uiteraard de locatie. Daarnaast is er een risico dat de boomstammen niet goed worden vastgelegd en daardoor wegspoelen.

Kansrijke plekken voor toepassing zijn: Langs de binnenbocht tegenover de instroming van de Oude IJssel in de IJssel (km 901.7-901.9)

Verdere informatie?

• Gerhard M. en M. Reich (2000): Restoration of Streams with Large Wood: Effects of Accumulated and Built-in Wood on Channel Morphology, Habitat Diversity and Aquatic Fauna. International Review of Hydrobiology, Volume 85, Issue 1, pp 123–137.
• Kail J. (2003): Influence of large woody debris on the morphology of six central European streams. Geomorphology 51, pp 207–223.
• Kail J., D. Hering, S. Muhar, M. Gerhard en S. Preis (2007): The use of large wood in stream restoration: experiences from 50 projects in Germany and Austria. Journal of Applied Ecology, 2007, 44, pp 1145–1155.

• NLWKN (2009): Hunte 25, EG-WRRL-Modellprojekt Hunte | Lethe | Haaren. Teilprojekt Hunte; Planung und Umsetzung strukturverbessernder Maßnahmen an Hunte und Huntloser Bach mit begleitendem maßnahmenbezogenem Monitoring; Abschlussbericht AuszugTotholz. December 2009.

• Roosjen, R., Mosselman, E. Van der Brugge, R., Barneveld, H, Termes, P., 2013. Praktische voorbeelden van sedimentsturing in de IJssel, aanzet tot pilotprojecten op knelpunten.

• Shields F.D., N. Morin en R.A. Kuhnle (2001): Effect of Large Woody Debris Structures on Stream Hydraulics. Proceedings of the conference on Wetland Engineering and River Restoration, Reno, Nevada, August 27-31, 2001.

Partners

Deltares, HKV